Son Güncelleme Tarihi 16 Aralık 2018
Ülkemizdeki işletmelerin dijital pazarlamaya geçiş hızının oldukça yavaş olduğunu söyleyebiliriz. Bu tespiti rakamlarla desteklemek istediğimizde 2015 sonu e-ticaret hacmi ile ilgili oranları bize ışık tutabilir. 2015 sonu itibari ile gelişmiş ülkelerde %7’ler seviyesinde seyreden e-ticaret hacmi, gelişmekte olan ülkelerde %4 seviyelerindedir. Ülkemiz gelişmekte olan ülkeler kategorisinde olmasına rağmen bu oran %2’dir. Bu oran genç nüfusumuzu ve teknolojiye olan ilgimizi göz önünde bulundurduğumuzda oldukça düşük kalırken gelecek için büyük bir potansiyelin varlığını da bize gösteriyor.
Mevcut durumda e-ticaret hacmimizin düşük kalmasına neden olarak birçok sebep saymak mümkün fakat en büyük sebebin ülkemizde ki işletmelerin bu alanı yeterince ciddi bir pazarlama kanalı olarak görmemesinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Özellikle KOBİ düzeyindeki kurumsallaşamamış işletmelerimizin dijital pazarlamayı henüz kavrayamaması ve geleneksel pazarlama metotlarına sıkı sıkıya bağlı kalarak reklam ve pazarlama kanallarını çeşitlendirme ihtiyacını hissetmemeleri e-ticaret hacmimizin büyümesini yavaşlatmaktadır. Dijital pazarlamaya geçiş yapmaya karar vererek geleneksel pazarlama kanallarının yanına dijital pazarlama kanalını da ekleyen işletmeler ise belli başlı aşamalardan geçmektedir. Bu aşamalar sırasıyla Ben Yaparım Aşaması, Her Şeyi Yapacaksın Aşaması, Olgunluk Aşaması ve son olarak işletmelerin Ustalık Aşaması olarak tanımlayabiliriz.
Özellikle ilk aşama olan “Ben Yaparım Aşaması” işletmelerin acemilik dönemi olarak da adlandırılabilir. Bu dönemde işletmeler dijital pazarlama faaliyetlerine devam etmekten ya vazgeçiyor ya da hatalarını kabul ederek dijital pazarlama faaliyetlerini geliştirerek devam ettiriyor diyebiliriz. Bu yazımda dijital pazarlama geçiş faaliyetlerine yeni başlayan işletmelerimizin geçirdiği ilk evre olan “Ben Yaparım” aşamasının nasıl geliştiğini anlatmaya çalışacağım.
Dijital Pazarlamaya Geçiş – Ben Yaparım Aşaması
Ben yaparım aşaması, işletmelerin dijital pazarlama faaliyetlerine başlama evresidir. Bu evrede işletme sahipleri dijital pazarlama faaliyetlerinin bilgisayar başında duran bir çocuk tarafından dahi rahatlıkla yapılabileceğini düşünmektedir. bu yüzden dijital pazarlama için bir bütçe oluşturulup personel istihdam edilmesine gerek yoktur. Bundan yola çıkarak işletme sahibi bizzat bu işi ya kendisi yapmaya başlar ya da varsa oğluna o da yoksa sekreterine havale eder.
İşletme sahibinin bu aşamada ilk aklına gelen dijital pazarlama araçları web sitesi ve sosyal medya mecraları olmaktadır. Sosyal medya mecralarında kısa sürede hesaplar açılır ve paint gibi benzeri araçlar ile görseller düzenlenerek açılan sosyal medya hesaplarına eklenmeye çalışılır. Çoğu zamanda içerik bilgilerinin büyük bir bölümü es geçilir. Web sayfası ise oldukça ucuza imkan varsa bedavaya getirilmelidir. Bunun yanında yapılacak web sitesi SEO Uyumlu olmalı ve işverenin büyük bir titizlikle oluşturduğu sosyal medya hesapları için ikonlar bulunmalıdır. Site içerikleri için ise kopyala yapıştır hala oldukça yaygın bir metottur. Bu çalışmalardan bir müddet sonra Google AdWords gibi gelişmiş platformlar ile sosyal medya reklam araçlarını keşfeden işveren buralarda hedefleme ve reklam verme kriterlerinden bir haber olarak reklam vermeye çalışacaktır. İlerleyen dönemde doğru analiz ve raporlama yapamayacak olan işletme sahibi dijital pazarlama için ayırmak istemediği bütçeden belki de daha fazlasını kaybedecektir. Bunun farkına varabilen işletme sahipleri ise bir yol ayrımına gelerek karar vermek durumunda kalmaktadır.
Bu kararlardan biri işletme sahibinin gerçekleşen reklam görünürlüğü ve tıklama sayısından yola çıkarak dijital kanallarda yapılması gereken her şeyi yapmasına rağmen geri dönüş alamadığını düşünerek bu alandaki faaliyetlerini sonlandırma olabilir.
Bir diğer seçenek de ise, işletme sahibi bu işi yapabileceğini bildiğini ama böyle ıvır zıvır şeylere ayıracak vakti olmadığına karar vermesidir. Bu noktada işletme sahibi dijital pazarlama faaliyetlerini yürütecek bir sosyal medya uzmanı çalışan aramaya başlayacaktır.
Gördüğünüz üzere dijital pazarlamaya geçiş aşamalarından ben yaparım aşaması, iş hayatında birçok kez karşılaştığımız durumların bir özeti durumunda ülkemizdeki işletmelerin bugünleri vakit kaybetmeden hızlı bir şekilde atlatmasını dileyerek bu aşama ile ilgili yazımı sonlandırıyorum.
Dijital Pazarlamaya Geçiş – Her Şeyi Yapacaksın Aşaması
Her şeyi yapacaksın aşaması, işletme sahibi ya da yöneticilerinin dijital pazarlama faaliyetlerini istihdam ettikleri bir kişiye amiyane tabirle yıkmaya çalıştığı aşamadır. Bu aşamada istihdam edilmek istenen kişi kendini geliştirmeye hevesli üniversite mezunu, SEO Uzmanı, AdWords Uzmanı, blog yazarı, sosyal medya fenomeni, web yazılımcı, grafik tasarımcı ve metin yazarı vb uzmanlıklara sahip olmalıdır. Tüm bunların yanında ileri seviye yazılı ve sözlü İngilizce bilgisi olmassa olmazdır. Ayrıca bu kişi gerektiğinde sekreterlik yaparak esnek çalışma saatlerine hazırlıklı olmalıdır. İstihdam edilecek kişi Fazla çalışma saatlerini eğitimin bir parçası olarak görmeli ve bunun için mesai ücreti talep etmemelidir. Bu şartlarda bu yeteneklerin hepsine sahip bir çalışana (Kara Murat) kavuşabilen işverenin teklifi ise ülke şartlarımızın gereği olarak asgari ücret ve düzenli ödeme ayrıcalığı olacaktır.
Sunduğu olağanüstü imkanlar neticesinde istihdam ettiği çalışanındaki cevheri fark eden işveren bir müddet sonra çalışanına mevcut işlerinin yanında fotoğraf çekimi, kartvizit tasarımı gibi ek işlerde vermeye başlayacaktır. Kısa sürede çalışanından mucizevi işler beklemeye başlayan işveren bir müddet sonra işlerin ağır ilerlediği konusunda personelini sıkıştıracak ve daha fazla mesai yapması gerektiği gibi söylemlerle çalışanını yetersiz görmeye başlayacaktır. Fakat çalışanının performansından memnun olmamasına rağmen işveren çalışanının işine son vermekten uzak duracaktır. Ağır çalışma koşulları ve uğradığı mobbinge daha fazla dayanamayacak olan çalışan ise kısa sürede işten ayrılmayı tercih edecektir. İşletmeler bir müddet daha bu çalışma şartlarında ısrar ederek bu kısır döngüde maalesef bu aşamada ısrar etmektedir.
Dijital Pazarlamaya Geçiş – Olgunluk Aşaması
E-ticaret hacmimizin istenilen düzeyde olmamasının sebeplerini irdelediğimiz “Dijital Pazarlamaya Geçiş Aşamaları” 1 ve 2’de ben yaparım ve her şeyi yapacaksın aşamaları üzerinde konuşmuştuk. Bu yazımızda ise işletmelerimizin Olgunluk Aşaması hakkındaki fikirlerimizi sizlerle paylaşacağım. 1 ve 2. aşamadan geçmiş işletmelerimiz artık dijital pazarlama konusunda belli bir tecrübeye ulaşmış ve bu çalışmalarını işinde uzman dijital ajanslarla ya da freelance uzmanlar ile yürütmeye başlamıştır.
Fakat bu olgunluk evresinde dahi yapılan çalışmaların istenilen verimi sağlamayacağını bilmekte fayda var. Özellikle ajanslar ile birlikte yürütülen çalışmaların ilk birkaç aylık döneminde ciddi bir performans artışı olacaktır. Fakat dijital ajansların da belli bir kapasiteye sahip olduğu unutulmamalıdır. Sürekli yeni müşteriler ile çalışmaya başlayan ajanslarımızın çoğu kapasitelerinin üzerinde bir iş yüküne sahip olduğu için yeni müşteriler elde ettikçe mevcut müşterileri için yapmaları gereken kontrol ve optimizasyon çalışmalarının periyotlarını uzamaya başlamaktadır. İlk dönemde günlük kontrol edilen Google AdWords gibi dijital reklamcılık platformları zaman ilerledikçe haftalık periyotlarla kontrol edilir hale gelmektedir. Periyotlar uzadıkça geri dönüşler olmasına rağmen günlük yapılması gereken düzenli kontroller gerçekleştirilemediği için verimlilik kaybının yanında bütçenizin bir kısmı ister istemez ziyan olacaktır. Ajansların bu durumu raporlarda kamufle etmesi ise oldukça kolay olmaktadır.
Freelance uzmanlar ile çalışan işletmelerin ise dijital pazarlama faaliyetlerini yürütebilmesi için farklı alanlarda birçok uzmana ihtiyacı olacaktır. İşletmelerin çalıştıkları uzmanları denetleyip aralarındaki koordinasyonu sağlaması oldukça zordur. Kontrolsüz bir şekilde ajans ya da freelance uzmanların inisiyatifine bırakılan dijital pazarlama kanalları sizi istediğiniz verimliliğe ulaştırmayacağı gibi suistimalede oldukça açıktır.
Gördüğünüz üzere olgunluk evresinde dahi firmaların azımsanamayacak miktarda problemle karşılaşması kaçınılmazdır. Olgunluk evresinde ideal olan firmanın ajans ve freelance faaliyetlerini denetleyip koordine edecek uzman bir dijital pazarlama uzmanı istihdam etmesi olacaktır. Böylelikle sürekli denetlenen ve sorgulanan freelance uzmanlar ile ajansların performanslarının düşmesi büyük ölçüde engellenebilir.
Sonuç
Dijital pazarlamaya geçiş aşamaları tamamen gerçek hayattan alıntılanmış olup bu yazıyı okuyan işletme sahibi ya da yöneticiler tarafından denenmemesi tarafımdan önerilmektedir. Yine de denemek isteyenler, bu şartlar altında gerçekleşecek çalışmalarınızın ağır ilerleyeceğini sürekli çalışan değiştirmek zorunda kalarak bu iş için ayırdığınız bütçeyi verimsiz kullanmış olacağınızı bilmelisiniz.
Hocam Türkiye’nin son aşamaya gelmesi biraz zaman alicak gibi görünüyor, tespitleriniz beni gülümsetti Tebrikler ve teşekkürler
E-ticaret oranlarına baktığımızda Türkiye’deki işletmelerin dijital pazarlamaya geçiş hızı çok düşüktür. Gelişmekte olan ülkelerde e-ticaret hacmi %4 iken Türkiye’de bu oran %2’dir. Bunun nedeni ise Türkiye’deki işletmeler e-ticaret alanını pazarlama kanalı olarak görmemesidir. Dijital pazarlamanın belirli aşamaları vardır. Bu aşamaların belki de en önemlisi ilk aşama olara Ben Yaparım Aşaması’dır. Çünkü bu aşama acemilik aşamasıdır. Bir çok firma bu aşamada dijital pazarlama faaliyetlerine ya devam etmekte ya da vazgeçmektedir. Bilgiler için çok teşekkürler, emeğinize sağlık.
İşletmeler genellikle ‘herşeyi yapacaksın aşamsında’ sıkışıp kalıyorlar ve elemanlarından -bahsettiğiniz gibi- olağan dışı performans talep ediyorlar. Umarım bir gün Türkiye’de ‘olgunluk aşaması’na geçildiğine şahit olabiliriz. Yazınız,tespitleriniz ve aktarımlarınız için teşekkürler
olgunluk aşamasına gelinen çoğu işte, bütçenin büyük çoğunluğuna bu işin altyapısı sunuluyor, tanıtıma bütçe kalmadığından ötürü o işlerde belli bir süre içerisinde zararlı çıkarak son bulmak mecburiyetinde kalıyor, ya tanıtıma ya da altyapıya çok yükleniyoruz, ortasını bulan karlı çıkıyor
Türkiye’de işler biraz deneme yanılma yolu ilerliyor maalesef. Herkes eğer cebinden para çıkacaksa önce reddediyor, sonra kendi yapmaya çalışıyor. Yüzüne gözüne bulaştırınca profesyonel yardım almaya ikna oluyor.
Pandemi sürecinden sonra dünyanın çok farklı bir yola evrileceği aşikar. Toplumlar biraz daha steril ortamlar oluşturmaya başlıyor. Bu durumda da artık ekmek, süt gibi en temel ihtiyaçlarımızı bile internet üzerinden almaya başladık. Bu durum teknolojiyi en kabul etmez işletmeleri dahi dijital pazarlamaya yönlendireceği kanaatindeyim.
2009 yılında Dijital Pazarlama eğitimi almış ve yazınızın içeriğinde yer verdiğiniz örneklerin bir kısmını deneyimlemiş biri olarak durum saptamalarınızın son derece isabetli ve hemen hepsine katıldığımı söyleyebilirim. O zaman dijital pazarlama konusu önemliydi ve büyük/küçük firmalar için olsa iyi olurdu ancak bugün hemen tüm firmaların olmazsa olmazı oldu.
Bugünün ticaret koşullarına bir kaç ana başlıkla şöyle bir baktığımızda; pandemi sebebiyle yavaşlayan dünya ve ülke ekonomisi, yoğun rekabet koşulları, düşük kar marjları, giderlerdeki çeşitlilik ve artış, vb. şartlar sağlıklı ticaret yapabilme, firmaların varlıklarını sürdürebilme ve büyüyebilmelerini zorlaştırmaktadır.
Çözüm ise ürün ve hizmeti mevcut ve yeni pazarlarda çok daha geniş kitlelere tanıtmak/satmaktan geçmektedir. Bunun da yegane yolu işletmelerin dijital pazarlamaya geçmeleriyle olacaktır.
Tşk.
Eğer sektöre tutunmak isteyen bir işletme olacaksak aşamaları nasıl doğru yapmamız gerektiği verilmiş. Küçük işletme olmaya hazırlanırken bu makale çok bilgilendirici oldu.
Kobi düzeyindeki kurumsallaşmamış işletmeler dijital pazarlamayı kavramaları zaman almaktadır. Geleneksel pazarlamanın yakınına dijital pazarlamayı ekleyen işletmeler iyi bir araştırma yapmadıkları için şu aşamalardan geçerler.Ben yaparım aşaması.Herşeyi yapacaksın aşaması.Olgunluk aşaması.ve son olarak Ustalık aşaması.bu aşamalardan geçen işletmelerin E ticaret ve dijital pazarlama yolculukları çok yavaş ilerler.e ticaret ve dijital pazarlama yapacak olan işletmeler için rehber niteliğinde bir makale olmuş.
Bu metnin yazıldığı tarihte Eskişehir’deki küçük işletmelere internetin kendi pazar alanlarını nasıl genişleteceğini anlatmaya çalıştığımızda epey bir zorlanıyorduk ancak denemeye değer görüp, bu işe giren esnafların çoğundan çok olumlu dönüşler almıştık. Şimdi baktığımda ise bireysel anlamda ya da bir destek aracılığıyla internetteki varlıklarını sürdürmek adına çabalarına şahit oluyorum. Makalenin yayımlanma tarihinde bu içeriğe ulaşmış olsaydım önümü daha rahat göreceğimden de eminim. Her ne kadar bilgi çağının hızına ters düşse de bir motivasyon olarak “Geç olsun, güç olmasın” tabi 🙂
Maalesef, ülkemiz de sadece Digital Pazarlama alanında değil her sektörde benzer olumsuz çalışma şartları ile kariyer yapmak isteyen gençler mevcut. Asgarî ücret ile en az üç kişinin işini yaptırıp, sonrasında çalışanı yetersiz görmek en büyük sorunlardan biri oluyor. Makalenizde bu meseleyi çok iyi irdelemişsiniz. Teşekkürler hocam.